| ||
|
بـابـل و محــلاّت تـاريخـي محلــه آستــانـه : آستــانــه امـامـزاده قـاسم (ع) از قـديمي تـرين محـلات شهـر بـابــل است کـه نخستـين بـار نـام آن در تـاريـخ خـاندان مـرعشي آمده است . از آستــانـه بـه کـلاغ مسجـد نيـز يـاد شده است . پيـدايش و شکل گـيري اين مـکان در قـرن هفتـم هجـري بوده است .
نمـائـی از آستـان مقــدس امـامــزاده قـاسـم ( ع ) - محلــه آسـتانــه محلــه چــال زميـن : چـالـه زميـن از نظـر جغـرافيـائي در منطقـه اي پست و پـائيـن تر از آستـانــه قـرار داشتـه است . چـون مـکان آستـانـه آرامـگاه بـوده و نسبـت بـه ديگـر نقـاط بـالاتـر و بـر روي تپــه واقـع بود لـذا چـالــه زميـن در مجـاورت آن در حـالـتي چـالــه ماننـد قـرار گـرفتـه کـه بـه اين نـام معـروف شد . محلــه شهــداء : محلــه شهــداء يـا درب الـشهــداء يـا شهــداء بـُن ، از نـامهــاي رايـج چهـار راه شهـداء است کـه در گـذشتـه مقبـره 4 تـن از يـاران عـلامـه سعيـد العلـمـاء بـار فـروشي بـود کـه در نبـرد بـا بهـائيـان و افـراد شيـخ محـمد علي بـار فـروشي ( قـدوس ) بـه شهـادت رسيـده اند . قـدمت آن بـه دوران قـاجـاريــه مي رسد و همـواره مـرکـز بـازار بـابــل بوده است . در ضلـع جنـوب غـربي چهـار راه شهـداء مقبـره يکي از سـادات قـرار داشت کـه در دوران رضـا شاه تخـريب شد و تـا مـدتهـا قبـل در کـنار آن در پيـاده رو منبـري قـرار داشت کـه مـردم در شبهـاي جمعـه شمـع روشن کـرده و نـذر و نيـاز بجـاي مي آوردنـد . در دوره قـاجـاريــه بـه آن امـامـزاده شهــداء ميـان بـازار مي گفــتند . محلــه سرحمـام کاظـم بيـک : محلّــه سرحمـام کاظـم بيک بر گـرفتـه از نـام هاي حمـام ميـرزا يـوسف و مسجـد کاظـم بيک است کـه در نـزديکي هم در اين محلـه قـرار دارند و بـه آن سرحمـام نيـز مي گـويند . مسجــد و مـدرسه کاظـم بيک در سال 1092 قمـري در دوران صفـويــه و تـوسط حـاج کاظـم بيک از بـازرگانـان بزرگ منطقــه و حمـام اين محلــه نيـز بـه کـوشش و سرمـايــه حـاج ميـرزا يـوسف در سـال 1216 قمـري در اواخـر دوره پـادشاهي فتحعـلي شـاه قـاجـار احـداث شده است . قـدمـت ايـن محلـه از دوران صفـويــه مي باشد . خـانـه قـديمي خليـل زاده ( متعـلق بـه دوره قـاجـار ) - محلـه سـرحمـام محلــه باقـر نـاظـر : در اواخـر دوران قـاجـار و پهلـوي اول در اين محلـه مـدرسه اي بود بـا نـام " بـاقـر نـاظـر " کـه بـه مدرسـه قـاضـي نيـز معـروف بـود . ايـن مـدرسه در سـال 1319 شمـسي تخـريب شد و بـه جـاي آن مـدرسـه سعـدي ( مينـاگـر فعـلي ) احـداث شد . بـاقـر نـاظـر در اصـل نـام نـاظـم مـدرسه حـاج ابراهيـم يـا قـاضي بود کـه بعـدها تبـديل بـه دبستـان سعـدي گـرديد و محلــه بـه نـام او اشتهــار يـافـت . محلــه مسجـد جـامـع : محلــه مسجـد جامـع در دوران قـاجـاريــه بـه محلــه شـاه زنـگي معــروف بود . در قديم و در محـل تکيـه فعـلي ، تکيـه اي بـا نـام شـاه زنـگي وجـود داشت کـه در اين تکيـه مـاه محـرم و در وسط ميـدان عـزاداري انجـام مي شد . قـدمت مسجـد جـامـع يـا شـاه زنـگي بـا بـازارچـه معـروف آن متعلـق بـه دوران صفـويــه می باشد و دو قطعـه سنـگ مـرمـر متعلـق بـه سـال 1106 قمـري در محـوطـه مسجـد ايـن محلــه قـرار دارد . محلــه بـي سر تکــيه : بي سر تکــيه نـام قـديـم آن خسـرويــه بـود . در دوران قـاجـاريــه تکـيـه اي در ضلـع شمـالـي ايـن محلــه و مقـابـل مسجـد فعـلي در حال ساخـت بود کـه بـه علـلي کار ساخـت آن بـه اتمـام نرسيـد و اين تکيــه مـدتهـا بـدون سقـف رهـا شده بود و بـه هنـگام عـزاداري و اطعـام دهي اهـالي در مـاه محـرم ، بـه تکــيه بي سر معـروف گـرديد و نـام محلــه نيـز بخـاطـر اين تکيـه بـه محلـه بي سر تکيـه مشهـور گـشت . بعـد ها اهـالي بـا آوردن الـوارهاي بـزرگ از طريـق جنـگل و رودخـانـه ، سقـف اين تکيــه را کامـل نمـودند . قـدمت محلــه بيش از يک قـرن و ابتـداي دوران قـاجـاريــه است . تک درختي آزاد در بي سر تکيـه از کيلـومتـرها دورتـر نمـايـان بود و از بلنـد تـرين درختـان شهـر بـابــل محسـوب مي گـرديد . محلــه طـوقــدار بـُن : نـام محل بـرگـرفتـه از نـام درخت طـوق ميبـاشد کـه نوعي درخـت تيـغ دار محسـوب گـرديده و گـاهي طـوق بـه معـني گـردنبنـد و عـلَم و پرچـم نيـز آمـده است . قـدمت اين محلـه بـا وجـود سابقـه حضـور و زنـدگي جنـاب مـلا نصـيرا در اين محلــه و مقبـره دو مرجـع عـاليقـدر ، حضـرات شيـخ کـبير و مـلا نصـيرا در آن و نيـز ساخـت مسجـد محـدثيـن تـوسط اين عالـم ربـاني در شعبـان 1136 قمـري ، میتوان گفت سابقــه تـاريـخي آن بـه دوران شـاه طهمـاسب دوم صفــوي بـر ميگـردد . مسجــد مقــد س محــد ثـین - محلــه طـوقــدار بـُن محلــه گـُلشـن : قـدمـت محلـه گلـشن نيـز بـه دوران صفـويــه ميرسد و از محـلات بـزرگ مـرکـزي شهـر بـابــل مي باشد . در گـذشتـه مسجـد و تکيــه در کـنار هم قـرار داشتـند کـه در تعـريـض خيـابـان نـواب صفـوي تکيــه بـکلي تخـريب شد و بخشي از مسجـد بـاقي مـانده است . گلـشن بـه معـنـاي بـاغ گـُل و گلـستان است و در گـذشتـه تـا قبـل از پيـروزي انقـلاب اسـلامي بـاغ هاي فـراواني در اطـراف محلـه وجـود داشتـه است . محلــه شــاه کـلا : شـاهکــلا در کـنار محلـه گلـشن واقـع است و قـدمت آن همچـون محلــه گلـشن بـه دوران صفـويــه مي رسد و از نـام آن بر مي آيـد ، منطقــه اي اعيـاني يـا شاه نشيـن کـه افـراد ثروتمنـد و شريـف و بـزرگ در آن ساکـن بوده اند . در دوران صفـويــه و مـرعشـيان اين محـل رونـق بيشتـري از نظـر زيست مـکاني داشتـه است . محلــه افـرا دار بـُن : مـرکـز هر محلـه در قـدیم درختـاني کاشتـه ميشد کـه بـخـاطر تنـومنـدي و اهمـيت آن نـام محلّــه را بـا نـام درخـت معـرفي مي کـردند . اِفـرا درخـتي شبيـه چنـار و بسـيار پـُر شاخ و بـرگ کـه بلنـدي آن تـا 20 متـر هم مي رسد . چـاه آبي نيـز در مـرکـز محلـه نـزديکي نانـوايي فعـلي مقـابل کـوچـه ابـو محلـه قـرار داشتـه است و مـردم از آب اين چـاه استفـاده مي کـردند . محلــه حصـير فـروشـان : حـصيرفـروشان یـا محلـه سيد زين العـابـدين در پنـجـشنبـه بـازار قـديم قـرار دارد کـه مـکان زيـارتي است . احتمـالا محـل تـدفيـن يکي از فـرمـانـروايـان يـا دراويـش مـرعشيـان است و قـدمـت اين محلــه را بـه دوره مـرعشيـان و قـرن دهـم و يـازدهـم هجـري مي رساند . تـاريـخ ساخـت بقعـه و درهـاي چـوبي آن مـربـوط بـه سـال 1312 قمـري است . خـانـه قـديمي اوصيـاء ( متعـلق بـه دوره قـاجـار ) - محلـه حصير فـروشان محلــه ميـانکــت : ميـان کـت محلــه اي است کـه بيـن مسجــد ابــو و سر حمـام ميـرزا هـادي واقـع شده است ( کـت بـه معنـاي کـتـف و شانــه و نيـز تخـت شـاهي هم آمـده است . نـگارنـده ) در دوران قـاجـاريــه بــه ايـن محلــه ، " ميـان کـتـي " هـم مي گفـتنـد . ايـن محلــه در سـه راهـي محــلات : سرحمـام ميـرزا هـادي ، اُجـابـُن ، پنـج شنبـه بـازار و دبـاغ خـانـه پيش قـرار دارد و شـايـد از اين نظـر کـه محلــه اي ميـان اين محـلات است بــه ميـان کـتي يـا ميـون دکـتي مشهـور گـرديده است . محلــه سرحمـاّم ميـرزا هـادي : در سـه راهي سيد جـلال بـه ميـانکـت در مقـابـل تکيـه فعـلي و پشـت دکان بقـالي معـروف بـه آرام ، يک حمـام عمـومي وجـود داشت بـه نـام حمـام ميـرزا هـادي ، کـه اين محلــه بـه خـاطـر وجـود حمـام مـذکـور بـه این نـام مشهـور گـردیـده است . ( سـر بـمعـني محلّـه و سـر حمـام بـه محلـه حمـام گوینـد . نـگارنـده ) اين محلـه از محــلات قـديمي دوران قـاجـاريــه است و ميـرزا هـادي از بـزرگان شهـر و سـازنـده و مـالـک ايـن حمـام بـوده است . محلــه سـّيد جــلال : محلـه اي است کـه در مـرکـز آن و در داخـل پـارک فعـلي مقبـره اي بـه نـام آقـا سيـد جـلال قـرار دارد . در گـذشتـه مقبـره در داخـل ساختمـان مستقـلي قـرار داشتـه است . بـرخـي از اهـالـی ، آقـا سيد جـلال را روحـاني يـا امـامـزاده اي بـزرگـوار از سلسلـه جليلــه سـادات مي داننـد و بـرخي ديگـر او را از بـزرگان کيـائيـان جـلالي کـه طي سـالهـاي 750 تـا 763 قمـري در ایـن شهـر حکـومـت مي کـردنـد مي داننـد . اکثـر ساکنـان ايـن محلــه نيـز " جـلالـي " نـام دارنـد کـه بـرگـرفتـه از نـام همـان آقـا سيـد جـلال مي باشد . اين محلــه از قـديمي تـرين محلـه هـاي بـابــل در کنـار آقـا رود مي باشد و محـل زنـدگي عبـاسقـلي اربـاب ، کـدخـداي بـار فـروش بود . همچـنین تکيــه اي بـه نـام اربـاب تکيــه در ايـن محلــه وجـود دارد کـه احتمـالاً بـا نـام اربـاب رودخـانـه کـه در حاشیـه ضلـع شرقی اين محـل واقـع است ، بـر گـرفتـه از نـام عبـاسقـلي اربـاب ، کـدخـداي بـا نفـوذ بـار فـروش است .
تکيـه آقـا سیـد جـلال ( متعـلق بـه دوره پهلـوی اول ) - محلـه سیـد جـلال محلــه ابـو محلّـه : اين نـام حـکايت از وجـود روحـاني يـا شخـص بـزرگ و بـا اعتبـاري در اين محلــه دارد کـه محلـه را بنـام او مي شنـاختـند . ابـو محلــه در دوران قـاجـاريــه وجود داشتـه است و برخی سيـاحان نیـز از آن يـاد کرده انـد . البتـه مسجـدي بـه نـام مسجـد ابــو نیـز در نـزديکي محلـه ميــانکــت قـرار دارد کـه شـايد نـام اين محلــه از نـام پيـشـنمـاز آن مسجــد گـرفتـه شده باشد . محلــه مـؤمـن آبــاد : محلــه اي بيـن محـلات ابـو محلـه و سيـد جـلال کـه بـه خـاطـر اعتقـادات مـذهـبي سـاکنـان آن بـه مـؤمـن آبـاد اشتهـار يـافتـه است . اعتقـاد و بـاور ايمـاني و اشتهـار مـردم بـه امـور ديني انگـيزه نـامگـذاري چنيـن نـامهـايي در گـذشتـه مي گـرديد . ساختمـان مـاهي دود خـانـه اي نيـز در انتهـاي اين محـل و در ابتـداي مـدخـل ورودي محلـــه سيـدجـلال از گـذشتـه تـا کنـون وجـود دارد . محلــه پيـر علَــم : در گـذشتـه نـام اين محـل پيـا کـلا بوده است . همچنـين در کـتب تـاريـخي مـربـوط بـه دوران قـاجـاریـه نـام پيـا کـلا آمـده است و اثـري از نـام پيـر علـم نيست . بـه علـت مقـدس بـودن علـم اين محلــه کـه در سـال 1314 شمسي تـوسـط رضـا خـان مـورد تهـاجم و تخـريب قـرار گـرفت و در پی اين هتـک حـرمت ، چند روز بعـد رئـيس شهـربـاني وقـت بطـور نـامعلـومي فـوت کـرد و بـا حـکايـاتي کـه از کـرامـات اين علـم مقـدس در افـواه عمـوم مطـرح گـرديد بـه پيـر علـم ( پيـر و بزرگ علَـم هاي شهـر ) مشهـور گـشت . امـروزه قـديمي تـرين علـم مـوجـود در بـابــل بوده و زيـارتــگاه مـردم و محـل عـزاداري دستـه هـاي سينـه زن و زنجيـر زن مي باشد و مـکان مقـدسي بـراي قـربـاني کـردن و خيـرات مـردم منطقـه و ديگـر شهـرهـاي استـان بشمـار ميـرود و از کـرامـات ويـژه اي بـرخـوردار مي باشد . تکـيــه مقــد س پيــرعلــم - محلــه پیــرعلــم
ادامــه مطـلـب . . . ! |
|
بـابــل ، ديــار جـاويــد .... Babol-Javid |